آیا تکنولوژی باعث تغییر در عامل اخلاقی می‌شود؟ آیا تکنولوژی علاوه بر افزایش مجموعه عوامل اخلاقی تغییری در مفهوم عامل اخلاق نیز به وجود می‌آورد؟
اینها سؤالاتی هستند که با گسترش و توسعه علم و فناوری و تکنولوژی نظر فلاسفه را به خود معطوف کرده است. به عبارت دیگر تکنولوژی تأثیراتی در حوزه اخلاق داشته است و اخلاق جدیدی از رهگذر این توسعه قابل تعریف است. تأثیرات تکنولوژی بر "عامل اخلاق" در مصاحبه هایی مورد بررسی قرار گرفته است .
آلن وود: تکنولوژی تغییری در "عامل اخلاقی" ایجاد نمی‌کند
پروفسور آلن وود استاد دانشگاه استنفورد در مورد اینکه تکنولوژی چه تأثیری بر "عامل اخلاقی" داشته و آیا این عامل با ظهور و گسترش تکنولوژی تغییر یافته است، گفت: در سؤال شما چند استدلال به عنوان پیش فرض در نظر گرفته شده است. این پیش‌فرضها در سؤال شما مربوط به تأثیرات و چالشهایی است که تکنولوژی متوجه ایده "عامل اخلاقی" می‌سازد.
وی تصریح کرد: تنها کاربرد و کاربست سؤال شما که من از آن دریافت می‌کنم، در ایده مارکسیستی رخ می‌دهد. به این ترتیب که: در این دیدگاه زمانی ما عوامل (agents) تاریخی و اجتماعی را درک می‌کنیم که بدانیم اقدامات و عمل به اندازه‌ای که در خدمت طبقات خاص و مشخص باشد، تأثیرگذار است. این موضوع ممکن است که مفهوم ما از "عامل" را در بستر و زمینه اجتماعی و تاریخی تغییر دهد. در حالی که به اعتقاد شخصی من در زمینه و بستری خصوصی میزان این تغییر چندان نیست.
وود در ادامه تصریح کرد: این مسئله تأثیر مستقیم تکنولوژی نیست؛ به استثنای میزانی که (در نظریه مارکس) تغییرات تکنولوژی ما را به سوی مفهومی معتدل‌تر و میانی تر از روابط درست سوق می‌دهد. از این رو و بر این اساس، جهت‌گیری طبقاتی و در نظر گرفتن منافع طبقاتی را مورد تقدیر قرار می‌دهد.
مؤلف "الهیات عقلانی کانت" در پایان با اشاره به اینکه در سؤال مطرح شده فرضهایی پیشینی وجود دارد، گفت: به هر حال امیدوارم این توضیحات جوابگوی سؤال شما باشد و اگر چنین نیست به این علت است که استدلالهای قطعی و از پیش تعیین شده‌ای در تلقی شما از تأثیر تغییرات تکنولوژیک بر "عامل اخلاقی" و آنچه که توسط نظریه‌های سنتی از جمله نظریه کانت درباره اخلاق مطرح می‌شود، وجود دارد.
مایکل گلسپی: "تکنولوژی" گستره تعاریف "خوب" و "بد" اخلاقی را تغییر داده است
دکتر مایکل گلسپی استاد فلسفه و علوم سیاسی در دانشگاه دوک امریکا نیز گفت: به اعتقاد من دیدگاه کانتی از فرد به‌مثابه یک بازیگر اخلاقی "تنها" از آغاز غامض و مسئله بود. همه ما می‌دانیم که انسانها تمایل به همکاری و تشریک مساعی دارند. در این خصوص که کودک از آغاز "خوب" را از "بد" در برخی موارد تشخیص می‌دهد دیدگاه کانتی درست است.
گلسپی یادآور شد: نکته مهمی که باید مورد توجه قرار داد این است که به رغم این زمینه‌مندی اصول اخلاقی، مبانی و معیارهایی وجود دارند که جهانشمول و فرا زمانی و فرا مکانی هستند. به عبارت دیگر معیارهایی چون تشخیص کار "خوب" از کار "بد" وجود دارند که جنبه زمینه‌ای ندارند و میان تمام انسانها یکسان هستند.
استاد دانشگاه دوک تصریح کرد: تکنولوژی، مسائل و چالشهای مهم و قابل توجهی را به حوزه اخلاق تحمیل می‌کند و این حوزه را با چالشهایی جدی در مقیاس گسترده و وسیع مواجه می‌کند. تکنولوژی، افق و گستره‌ای که ما در آن "خوبها" و "بدها" را تعریف می‌کنیم تغییر داده است. در جوامع بیشتر سنتی افراد "خوب" را بر این اساس که به نفع دوستان و به ضرر دشمنان باشد تعریف می‌کنند.
وی افزود: توسعه و گسترش تکنولوژی مدرن و جهانی شدن اقتصاد جهانی، همه انسانها و ابنای بشر را به یکدیگر مرتبط ساخته است. به گونه‌ای که تعریف و تعیین دوست از دشمن به مانند الگوهای گذشته قابل تصور و قابل قبول نیست. شرایط جدید باعث شده تا همکاری و تشریک مساعی جهانی در حال حاضر بهترین گزینه و انتخاب باشد.
مؤلف "ریشه‌های الهیاتی مدرنیته" در ادامه خاطر نشان کرد: این موضوع و استدلال که "آنچه گروه و مجموعه من انجام می‌دهد قابل قبول و درست است و لذا باید برای گروه و مجموعه شما نیز قابل قبول باشد" تضاد منطقی دارد با آنچه بشر در طی سالیان و قرنهای متمادی انجام داده است. دیدگاه ما باید به فراتر از "سود نسبی" معطوف باشد و حتی در همکاری ممکن است که رقیب ما سود بیشتری از ما به دست آورد. دیدگاه سود نسبی و این که رقیب ما چه میزان سود به دست می‌آورد و اینکه من از او سود کمتری عایدم نشود راه را برای همکاری می‌بندد.
الیزابت اندرسون: مسئولیتهای اخلاقی با گسترش تکنولوژی افزایش می‌یابد
پروفسور الیزابت اندرسون استاد فلسفه و مطالعات زنان در دانشکده جان رالز دانشگاه میشیگان در این مورد اظهار داشت: تکنولوژی به طور گسترده‌ای قدرت انسان برای خیر و شر را افزایش داده است. یکی از نتایج و آثار اصلی گسترش تکنولوژی، افزایش گستره و توان ارتباطی و تشریک مساعی انسان در ابعاد جهانی است.
مؤلف "ضرورت یکپارچگی" یادآور شد: از رهگذر وجود کارگزاری جمعی، گروه‌های مردمی قادر هستند خواستهای جمعی خود را معطوف به پیشبرد پروژه‌های مشترک کنند یا هنجارها، سنتها و قوانین مشترک را تقویت کنند. نه تنها افراد، بلکه نهادهای جمعی نیز کارگزار‌هایی هستند که می‌توانند مسئولیت اخلاقی داشته باشند.
وی افزود: برای نمونه، افراد، دولتها را (که نوعی از کارگزاری‌های جمعی هستند) انتخاب می‌کنند تا برای آنها قانون و امنیت به ارمغان آورند. آنها دولتها را ایجاد می‌کنند تا از قانون حمایت و آنها را از تهاجمات خارجی و داخلی حفظ کند. تمام کارگزار‌ها، اعم از فردی و جمعی، مسئولیت اخلاقی دارند. کاری که تکنولوژی انجام می‌دهد این است که گستره و حوزه کارگزار‌های جمعی را افزایش می‌دهد. بنابراین معتقد نیستم که تکنولوژی "عامل اخلاقی" را تغییر می‌دهد.
وی تصریح کرد: مفهوم "عامل اخلاقی" در نتیجه توسعه و گسترش تکنولوژی ثابت خواهد ماند. کاری که تکنولوژی انجام خواهد داد توسعه و گسترش مجموعه "عوامل اخلاقی" است که دربردارنده کارگزار‌های جمعی است. هر کدام از این کارگزار‌های جمعی خواسته‌ها و منافعی جداگانه را دنبال می‌کنند.
جفری ریمان: "تکنولوژی" الزامات اخلاقی جدیدی خلق کرده است
پروفسور جفری ریمان استاد فلسفه دانشگاه امریکن دراین خصوص معتقد است: تکنولوژی، گستره آسیبها (مصایب) و منافع (بهره‌مندی) اعمالی و کنشهایی که انسان قادر به انجام آن است را افزایش می‌دهد. تکنولوژی سبب می‌شود فاصله انسان با نتایج و عواقب کارهایش بیشتر شود. از این رو ممکن است تکنولوژی انسانها را نسبت به مسئولیتها در قبال اعمال در موضع انفعال قرار دهد.
مؤلف "عدالت و فلسفه اخلاق معاصر" یادآور شد: به عبارت دیگر تکنولوژی ممکن است از یک سو انسانها را نسبت به اعمال خود منفعل سازد و از سوی دیگر ممکن است تکنولوژی منجر به این شود که انسانها از نتایج اعمال ناآگاه باشند. این موضوع به ویژه در مورد افعال و اعمالی رخ می‌دهد که در آن گروه زیادی از افراد بدون همکاری و تشریک مساعی آگاهانه اقدام و عمل می‌کنند. برای نمونه مصرف بی‌رویه منابع طبیعی و تمام کردن این منابع، باعث و علت آلودگی هوا، حمایت از رژیمهای ستمگر نمونه‌ای از این اقدامات هستند.
استاد دانشگاه امریکن در مورد این موضوع که آیا می‌توان معنای کانتی را در اخلاق تکنولوژی امروز به کار برد، گفت: در تمام این موارد مشکلی در کاربست اخلاق کانتی دیده نمی‌شود. با وجود این، تکنولوژی الزامات اخلاقی جدیدی برای مردم ایجاد می‌کند.
جان لچز: گسترش تکنولوژی مسئولیتهای اخلاقی ما را افزون می‌کند
پروفسور جان لچز در مورد این موضوع به خبرنگار مهر گفت: نکته بسیار مهمی که باید در نظر داشت این است که نسبتی میان گسترش تکنولوژی و "عامل اخلاقی" وجود ندارد. به عبارت دیگر، تکنولوژی چه گسترش پیدا کند و چه نکند عامل اخلاقی ثابت باقی خواهد ماند.
وی تصریح کرد: افزایش تکنولوژی ارتباطی با "عامل اخلاقی" ندارد و این عامل از تکنولوژی تأثیر نمی‌پذیرد. باید توجه داشت که میان مسئولیت و ماهیت مسئولیت تفاوت وجود دارد. افزایش قدرت تکنولوژی منجر به افزایش مسئولیت خواهد شد.
مؤلف "ذهن و فلسفه" در ادامه خاطر نشان کرد: البته این به معنای آن نیست که افزایش قدرت تکنولوژی باعث تغییر و گسترش در ماهیت مسئولیت خواهد شد. به عبارت دیگر گسترش تکنولوژی و افزایش قدرت آن به افزایش مسئولیت منجر می‌شود و نه به تغییر در ماهیت و سرشت مسئولیت.
نظر شما